Titel van de film: Das schweigende Klassenzimmer
Regie en scenario: Lars Kraume
Roman: Das schweigende Klassenzimmer, Dietrich Garstka
Hoofdrollen; Leonard Scheicher, Tom Gramenz, Anna Lena Klenke, Jonas Dassler
Première: 20 februari 2018
Taal: Duits
Setting: Een eindexamenklas in het Oost-Duitse Stalinstad van 1956, enkele jaren voor de bouw van De Muur.
Plotoverzicht:
Gebaseerd op een waargebeurd verhaal over de verregaande terreur van de overheid en de Stasi in de DDR van de jaren ’50. Kurt en Theo, twee jongens uit de eindexamenklas van Stalinstad, zien in een bioscoop in West-Berlijn gewelddadige beelden van de Hongaarse Opstand in Boedapest tegen Russische overheersers. Zij en hun klasgenoten zijn onder de indruk van de moed van hun Hongaarse leeftijdsgenoten en ze besluiten uit solidariteit 2 minuten stilte te houden tijdens de les. Het ministerie en de Stasi worden ingelicht en dit kleine teken van protest loopt uit de hand. Het niet altijd even fraaie oorlogsverleden van hun ouders wordt belicht en de alle leerlingen worden bestempeld als verraders. Hun toekomstkansen in de DDR worden aanzienlijk ingeperkt, toch sluiten ze de rangen als klasgroep. Hier wordt een treffend beeld geschetst van het alledaagse leven en de beklemmende alom aanwezige dreiging van de overheid in het Oostblok. Als DDR-burger kan de kleinste vergissing de ondergang inleiden.
Ik heb deze film gekozen omdat ik fan ben van de regisseur en omdat Oost-Duitsland mij van kleins af aan fascineert. West-Duitsland kende ik van op vakantie, maar dat andere Duitsland was in mijn kindertijd heel mysterieus.
Ik hoopte op een authentieke reconstructie van de sfeer die er toen heerste en Lars Kraume maakte zijn reputatie waar. Ook de auteur en zijn klasgenoten bevestigen dat.
De film begint als een schelmenverhaal verwant aan De Witte van Sichem. Kwajongensstreken en avonturen zonder diepere betekenis evolueren tot het statuut van staatsverraad nadat een onderzoek wordt ingesteld naar de aanstichter van het moment van stilte tijdens de les.
“Die Gedanken sind Frei” is een gevaarlijke instelling in de socialistische dictatuur. De machtstrijd tussen de jongeren en het systeem wordt op de spits gedreven. Het dictatoriale systeem struikelt over de eensgezindheid van de leerlingen en neemt onevenredig harde maatregelen. De klas mag geen eindexamen afleggen. Zonder “Abitur” hebben ze geen toegang tot hoger onderwijs en ook hun kansen op de arbeidsmarkt en in de samenleving zijn beperkt.
Niet alle leerlingen zijn even overtuigd van de politieke achtergrond van hun actie en elk doorloopt een ander verwerkingsproces, maar doorheen de film worden ze steeds standvastiger en solidair. Het groepsgevoel dat zo eigen is aan tieners speelt hier ook een grote rol. De personages zijn veelzijdig en divers. Ze hebben elk hun eigen problemen en worden door hun protest voor moeilijke keuzes gesteld, zo wordt de spanning in het verhaal opgebouwd. De jeugd is gehersenspoeld door het communisme, maar ontwikkelt hier desondanks een eigen geweten en eigen waarden en normen. Dat is gevaarlijk in een samenleving waar elke vorm van kritiek een aanval is op de staat.
Het gezag eist onvoorwaardelijke trouw en gehoorzaamheid. De hoofdpersonen uit dit Ossi-drama willen niet langer monddood blijven en uiten stilzwijgend kritiek op het beleid van de overheid. Ze informeren zich regelmatig via de de West-Duitse radio RIAS en maken zich daardoor nog meer schuldig aan verraad tegen de staat. De grote vraag is of ze ook de ultieme daad van verraad zullen stellen.
Ondanks het langzame verloop van de gebeurtenissen is dit politieke drama uiterst spannend. Door een kleine daad van verzet is de toekomst van deze intelligente, moedige jongeren bezegeld.
Het Deutsches Filminstitut & Filmmuseum heeft een interessant filmgesprek met de regisseur Lars Kraume online beschilbaar op Youtube.
ZDF zendt "Das schweigende Klassenzimmer" terug uit op 9 november aanstaande, dus je kan zelf oordelen. Het is een aanrader!
Reactie plaatsen
Reacties