"De passant" - recensie

Het Paleis in Antwerpen biedt op zijn site een grote keuze aan theaterstukken voor jongeren nu alle cultuurhuizen moeten sluiten tijdens deze 2e lockdown.
“De passant” van productiehuis Laika is een tragikomische projectie van de persoonlijke zoektocht naar een echte thuis van de auteur Michai Geyzens. De verrassende invalshoek van dit thema nodigt de toeschouwer uit om zijn eigen beeld bij te schaven van de betekenis van een thuis. Er wordt gemikt op een publiek vanaf 6 jaar, maar het stuk is ook geschikt voor volwassenen dankzij de meerdere lagen in het verhaal.

De personages zijn elk apart onderweg met hun bagage. Ze voelen zich onwennig in een vreemde omgeving met een onbekend gezelschap. Na een poosje zoeken ze contact met elkaar en dan blijkt dat ze elkaar kunnen helpen met de inhoud van hun koffers. Gaandeweg ontstaan er conflicten, maar groeien ze ook naar elkaar toe. Ze vinden een huis, maar hebben ze ook een thuis gevonden?
Wat onmiddellijk in het oog springt zijn het zwarte decor en de grijze kostuums. Voor een kindervoorstelling zijn die ongewoon sober. De spaarzaam, maar creatief en nuttig gebruikte rekwisieten compenseren dat ruimschoots. De muziek is ook een essentiële sfeermaker op het podium en maakt integraal deel uit van de voorstelling.
De belichting bestaat voornamelijk uit wit licht, dat functioneel wordt ingezet afwisselend als volgspot of als algemene podiumverlichting. Een enkele keer wordt het huisje van touwen fluorescerend opgelicht.

Opmerkelijk is ook dat er amper verstaanbare woorden worden gesproken. De zanglijnen zijn enkel klanken en de personages communiceren vooral met gebaren, gelaatsuitdrukking, kreten, onomatopeeën en af en toe een enkel kort woord. Desondanks, of misschien juist dankzij het gebrek aan woorden wordt het publiek meegezogen in het verhaal. De gehanteerde choreografie en de body language geven de scènes een duidelijke inhoud.
De repetitieve muziek is vaak de leidraad in de meer ritmische scènes, terwijl de lyrisch gezongen delen vooral de sfeer bepalen.
Het is geen dansvoorstelling, maar het heeft wel een choreografie en er wordt gedanst. Het is geen muziekvoorstelling en ook geen musical, toch zijn muziek en zang belangrijke elementen in dit theaterstuk.

De naamloze, tragikomische personages hebben weinig diepgang en zijn eerder karikaturaal weergegeven, tot grote hilariteit van de kleine en grote kinderen in het publiek. Het schaterlachen op de opname is hier getuige van. Toch is het een voorstelling waarin het publiek meegenomen wordt op een rollercoaster van emoties. Het laat ook ruimte voor een persoonlijke interpretatie. Zijn de personages vluchtelingen, thuislozen of kinderen van gescheiden ouders op zoek naar vastigheid.
De evolutie zit vooral in de onderlinge relaties. Ze groeien van 4 onwennige en wantrouwige onbekenden naar een familiale harmonie. Dat weerspiegelt zich ook in de muzikale evolutie. Het muzikale personage musiceert eerst alleen, met hulp van snaar- en slagwerkinstrumenten, een loopstation en een geluidsinstallatie uit zijn grote koffer. Naar het einde toe zingen ze samen in een meerstemmige samenzang.

De acteurs zijn goed op elkaar ingespeeld, waardoor deze verschillende scènes naadloos in elkaar overvloeien. Ja, er is sprake van overacting, maar dat past prima in dit quasi woordeloos toneel. De acteurs zetten hun personages neer in een sublieme mengvorm van mime en dans terwijl ze energiek bewegen en wonderlijk verstaanbare kreten uitstoten.

Bij een online registratie van een podium act kan je de reactie van het publiek in het theater alleen afleiden uit het achtergrondgeluid. Gegil, gelach en allerlei kreetjes tonen dat de mensen en mensjes in de zaal meeleven met de passanten op het podium.
Hier achter het scherm zit uiteraard ook een klein publiek. “De passant” heeft mij veroverd, maar vooral de reactie van de kleine Casper is verrassend. Casper, een vrolijke kleuter van 4 jaar oud, is slechtziend, heeft een mentale leeftijd van 6 maanden en kan niet praten, … maar hij heeft volop en luidop genoten van alle audio op de opname. Hij lachte en kirde mee van begin tot einde.

De universele, herkenbare situaties en personages tonen op speelse wijze dat een thuis niet wordt bepaald door spullen of onroerend goed. De verschillende mogelijke interpretaties maken het makkelijk voor het publiek om zich te identificeren met de personages. Dit blijkt ook uit het succes van de internationale tournee. Op verschillende niveaus wordt duidelijk dat mensen vooral thuiskomen bij elkaar. Zonder de ander is het moeilijk om gelukkig te zijn.